aQuilo

16 желтоқсанда Қазақстан Республикасында мемлекеттік мереке - Тәуелсіздік күні атап өтіледі

Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігі және Мемлекеттік Егемендігі туралы заң 1991 жылғы 16 желтоқсанда қабылданды.

Ана сүтінің пайдасы.

Ана сүті өмірге жана келген сәби үшін ең маңызды қорек. Ол сәбидің интеллектуальды және эмоциональды дамуына көп әсер етеді.  Ал ана сүтін ембеген бала, көп жағдайларда, аурушаң болып өседі.

  Емшек сүтінде балаға ең керекті А, Е, Д дәрумендері (витаминдер) көп. Ана сүтінің құрамына мыналар кіреді: белок, май, түрлі витаминдер, гормондар, темір, көмірсутектер, үнемі жеткілікті су, минералды тұздар, кальций, фосфат, өмірге керекті микроэлементтер (селен, мыс, мырыш, молибден, магний, марганец). Емшек сүтінде арнайы ферменттердің және оның қалыптасқан құрамының болуы, баланың тамақтануы кезінде ас қорытудың ешқандай бұзылуын туғызбайды. Ол баланың ішектерінде патогенді бактериялардың таралуына кедергі қойып, пайдалы микроорганизмдердің қоныстануына жағдай жасайды. Ұзақ уақыт емшек емген балалардың, болашақта гипертониялық аурулармен атеросклерозбен, қант диабетімен де сирек ауыратыны белгілі жайт. Ана сүті ми тканьдарының дамуын камтамассыз ететін және қалыпты интеллект қалыптастыратын май қышқылдарына қанықпаған тауринге (аминоқышқыл) бай келеді.

Емшек еметін бала анасымен тығыз байланыста болатындығы байқалады. Емізу әйелдің денсаулығына да оң әсер береді, маститтің, сүт бездері мен аналық без ісіктерінің болу мүмкіндігін азайтады.

Психологтардың айтуынша, емізу кезінде шешесінің бар жан-тәнімен сәбиді көкірегіне қысуы, аймалауы, бөбектеуі, сөйлеуі, еміренуі, мейірленуі, маңдайынан иіскеуі, сылап-сипап, еркелетуі арқылы бала мен ана арасындағы ұзақ жылдарға жалғасатын өзара сүйіспеншілік, махаббат, қимастық сезімдері қалыптасады, баланың физикалық, әлеуметтік, психологиялық, рухани жан дүниесі толысады. Ал, сүт қоспаларымен қоректендіруде бұндай жылы сезімдердің болмасы анық. Ана сүтін емген балалар тез тіл табысқыш, адамға жұғымды болып өседі. Ал, ана сүтін ембей өскен балаларда жасөспірім шақта қатігездік, қылмысқа бейімдік көп байқалған. Емізу баланы да, ананы да жайлы сезімге бөлейді. Сәбидің тәтті ұйқыға кетуі сүт құрамындағы белок арқылы жүзеге асады. Баланың борпылдатып емуі ананың денесін жұмсартып, еміренуін арттырады, шаршағанын басады. Баламен қатар ананың жүйке жүйесіне де емізудің пайдасы зор.

Түрлі зерттеулер негізінде ана сүтінің бала үшін пайдасы мол екендігін  ғалымдар дәлелдеген. Американдық медициналық ассоциациясы журналы жариялаған мақалада үш мың дат азаматына он жыл бойына жүргізілген түрлі интеллектуалды тестілеу нәтижелерін қорыта келгенде, туылған алғашқы тоғыз айда ана сүтін емгендерде естілік, ақыл-ой зеректігі анағұрлым озық болған. Ғалымдар ми дамуында ана сүті құрамындағы галактозалармен қатар ананың аялауы мен бөбектеуі де психологиялық әрі жағымды себептерге жатады деуде. Бұны Норвегияның ғылым және техника университеті мамандары да қуаттауда. 345 балаға арнайы тексеру жүргізген Доктор Торстейн Вик жетекшілік еткен ғалымдар тобы 1 жасқа дейін емшектен ерте шыққан балалардың өз құрдастарына қарағанда сана-сезім тұрғысынан анағұрлым төмен тұратындығын байқаған.

ДДҰ, ЮНИСЕФ, БҰҰ жанындағы Балалар қоры баланы емшекпен емізу мерзімі екі жыл екенін әрі 6 айға дейін емшек сүтінен басқа ештеңе бермеу керектігін ескертуде.

Ана сүтінің пайдасы мен ерекшеліктері.

 Алматы қаласы №1 Қалалық емханасында участкелік мейірбикелермен «Ана сүтінің пайдасы мен ерекшеліктері» атты тақырыпта сабақ өткізілді.

                                   Ана сүтінің пайдасы мен ерекшеліктері.

Сәбидің ана сүтін емуінің маңызы зор.Сәбидің тіршіліктегі ең алғаш татар нәрі – анасының сүті. Ана сүті өмірге жана келген сәби үшін бірден-бір таптырмайтын қорек. Ана сүтін беру интеллектуальды және эмоциональды дамудың жақсы негізін қалайды. Ал ана сүтін ембеген бала, көп жағдайларда, аурушаң болып өседі. Ему кезінде баланың бүкіл ағзалары жұмыс істейді. Бастағы қан айналымы жақсарып, жақ сүйектері мен ауыз, ерін бұлшық еттері тез жетіледі. Оған ең алдымен уыз берілуі де ғажап. Өйткені, уыз құрамы сәбидің әл жинауына, тез ширауына қажетті витаминдерге өте бай. Бір қызығы, бала өскен сайын ана сүті құрамындағы қоректік заттар да қоса өзгеріп отырады.. Ана сүті мынадай тиім-ділігімен ерекшеленеді: ол қашанда қасыңызда, ылғи да тұтынуға дайын, арнайы әзірлеуді қажет етпейді; бірнеше күн анасы емізбесе де көкіректе не ашып, не бұзылып кетпейді; оны еш жерден сатып алмайсыз; ол тек сіздің балаңызға ғана арналған. Мамандардың айтуынша, сүт қоспаларында кездеспейтін 400 түрлі қоректік зат ана сүтінде ғана кездеседі. Мысалы, сиыр сүтіне қарағанда емшек сүтінде балаға ең керекті А, Е, Д дәрумендері (витаминдер) көп. Ана сүтінің құрамына мыналар кіреді: белок, май, түрлі витаминдер, гормондар, темір, көмірсутектер, үнемі жеткілікті су, минералды тұздар, кальций, фосфат, өмірге керекті микроэлементтер (селен, мыс, мырыш, молибден, магний, марганец). Емшек сүтінде арнайы ферменттердің және оның қалыптасқан құрамының болуы,  баланың тамақтануы кезінде ас  қорытудың ешқандай бұзылуын туғызбайды. Ол баланың ішектерінде патогенді бактериялардың таралуына кедергі қойып, пайдалы микроорганизмдердің қоныстануына жағдай жасайды. Ұзақ уақыт емшек емген балалардың, болашақта гипертониялық аурулармен атеросклерозбен, қант диабетімен де сирек ауыратыны белгілі жайт. Ана сүті ми тканьдарының дамуын камтамассыз ететін және қалыпты интеллект қалыптастыратын май қышқылдарына қанықпаған тауринге (аминоқышқыл) бай келеді.

Емшекпен емізу апталығы

Дүниежүзілік емшекпен емізу апталығы Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) бастамасымен жыл сайын 1–7 тамыз аралығында өткізіледі. Бұл апталықтың негізі 1990 жылы ДДҰ мен ЮНИСЕФ қабылдаған Инноченти декларациясына байланысты қаланды. Аталған декларация емшекпен емізуді қорғауға, қолдауға және ынталандыруға бағытталған.

Бүгінде Емшекпен емізу апталығы әлемнің 170-тен астам елінде өткізіледі. Негізгі мақсаты — аналарды емшек сүтінің бала денсаулығына тигізетін пайдасы туралы ақпараттандыру.

Дүниежүзілік емшекпен емізуді қолдау альянсының (іс-шараның үйлестірушісі) деректеріне сәйкес, емшекпен емізу — нәрестелерді қажетті қоректік заттармен қамтамасыз етудің ең жақсы тәсілі. Емшек сүті – сәбилерге арналған мінсіз тағам. Ол қауіпсіз, зиянсыз әрі құрамында көптеген жұқпалы аурулардан қорғайтын антиденелер бар.

ДДҰ 6 айға дейін тек емшек сүтімен қоректендіруді ұсынады, ал одан кейін — қосымша тағаммен бірге жалғастыру қажет. Сонымен қатар, ДДҰ мамандары баланы туғаннан кейінгі алғашқы сағат ішінде емізуді бастау керектігін айтады.

Емшек сүтімен қоректенген балалардың зерделік қабілеті жоғары, артық салмақ пен семіздікке сирек шалдығады, әрі кейінірек қант диабетіне шалдығу қаупі төмен болады. Сонымен бірге, бала емізетін әйелдерде сүт безі мен аналық без обырының даму қаупі азаяды.

Дүниежүзілік емшекпен емізу апталығы аясында ШЖҚ "№1 Қалалық емхана" КМК-де "Емшекпен емізу — балалар денсаулығының кілті" ұранымен Ұлттық бағдарлама өткізілді.

Бағдарлама аясында:
- Болашақ аналарға және бала емізетін әйелдерге арналған жеке кеңестер берілетін Ашық есік күні ұйымдастырылды (ананың жеке ерекшеліктерін, баланың анатомо-физиологиялық даму жағдайын, мүмкін болатын асқынулар мен қауіптерді ескере отырып, 2 жасқа дейін емшекпен емізуді сақтау мақсатында);
- Отбасын жоспарлау кабинетінде емшекпен емізу тақырыбында сабақтар өткізілді;
- Босануға дайындық сабақтарында емшекпен емізуге арналған шеберлік сағаты ұйымдастырылды;
- Аймақтық учаскелерде емшекпен емізу, 6 айдан бастап қосымша тамақтандыру, сондай-ақ 2 жастан бастап емшек емізуді тоқтату мәселелері бойынша әңгімелер өткізілді.

Емшекпен емізу апталығы

Ана сүтінің пайдасы.

Ана сүті өмірге жана келген сәби үшін ең маңызды қорек. Ол сәбидің интеллектуальды және эмоциональды дамуына көп әсер етеді.  Ал ана сүтін ембеген бала, көп жағдайларда, аурушаң болып өседі.

  Емшек сүтінде балаға ең керекті А, Е, Д дәрумендері (витаминдер) көп. Ана сүтінің құрамына мыналар кіреді: белок, май, түрлі витаминдер, гормондар, темір, көмірсутектер, үнемі жеткілікті су, минералды тұздар, кальций, фосфат, өмірге керекті микроэлементтер (селен, мыс, мырыш, молибден, магний, марганец). Емшек сүтінде арнайы ферменттердің және оның қалыптасқан құрамының болуы, баланың тамақтануы кезінде ас қорытудың ешқандай бұзылуын туғызбайды. Ол баланың ішектерінде патогенді бактериялардың таралуына кедергі қойып, пайдалы микроорганизмдердің қоныстануына жағдай жасайды. Ұзақ уақыт емшек емген балалардың, болашақта гипертониялық аурулармен атеросклерозбен, қант диабетімен де сирек ауыратыны белгілі жайт. Ана сүті ми тканьдарының дамуын камтамассыз ететін және қалыпты интеллект қалыптастыратын май қышқылдарына қанықпаған тауринге (аминоқышқыл) бай келеді.

Емшек еметін бала анасымен тығыз байланыста болатындығы байқалады. Емізу әйелдің денсаулығына да оң әсер береді, маститтің, сүт бездері мен аналық без ісіктерінің болу мүмкіндігін азайтады.

Психологтардың айтуынша, емізу кезінде шешесінің бар жан-тәнімен сәбиді көкірегіне қысуы, аймалауы, бөбектеуі, сөйлеуі, еміренуі, мейірленуі, маңдайынан иіскеуі, сылап-сипап, еркелетуі арқылы бала мен ана арасындағы ұзақ жылдарға жалғасатын өзара сүйіспеншілік, махаббат, қимастық сезімдері қалыптасады, баланың физикалық, әлеуметтік, психологиялық, рухани жан дүниесі толысады. Ал, сүт қоспаларымен қоректендіруде бұндай жылы сезімдердің болмасы анық. Ана сүтін емген балалар тез тіл табысқыш, адамға жұғымды болып өседі. Ал, ана сүтін ембей өскен балаларда жасөспірім шақта қатігездік, қылмысқа бейімдік көп байқалған. Емізу баланы да, ананы да жайлы сезімге бөлейді. Сәбидің тәтті ұйқыға кетуі сүт құрамындағы белок арқылы жүзеге асады. Баланың борпылдатып емуі ананың денесін жұмсартып, еміренуін арттырады, шаршағанын басады. Баламен қатар ананың жүйке жүйесіне де емізудің пайдасы зор.

Түрлі зерттеулер негізінде ана сүтінің бала үшін пайдасы мол екендігін  ғалымдар дәлелдеген. Американдық медициналық ассоциациясы журналы жариялаған мақалада үш мың дат азаматына он жыл бойына жүргізілген түрлі интеллектуалды тестілеу нәтижелерін қорыта келгенде, туылған алғашқы тоғыз айда ана сүтін емгендерде естілік, ақыл-ой зеректігі анағұрлым озық болған. Ғалымдар ми дамуында ана сүті құрамындағы галактозалармен қатар ананың аялауы мен бөбектеуі де психологиялық әрі жағымды себептерге жатады деуде. Бұны Норвегияның ғылым және техника университеті мамандары да қуаттауда. 345 балаға арнайы тексеру жүргізген Доктор Торстейн Вик жетекшілік еткен ғалымдар тобы 1 жасқа дейін емшектен ерте шыққан балалардың өз құрдастарына қарағанда сана-сезім тұрғысынан анағұрлым төмен тұратындығын байқаған.

ДДҰ, ЮНИСЕФ, БҰҰ жанындағы Балалар қоры баланы емшекпен емізу мерзімі екі жыл екенін әрі 6 айға дейін емшек сүтінен басқа ештеңе бермеу керектігін ескертуде.

Дүниежүзілік гепатитке қарсы күрес күні

Жыл сайын 28 шілдеде Дүниежүзілік гепатитке қарсы күрес күні аталып өтеді. Бұл күн гепатиттің алдын алу, анықтау және емдеу жолдары туралы ақпарат таратуға арналған.
Вирустық гепатиттер – бауырды зақымдайтын әртүрлі отбасына жататын гепатотропты вирустар тудыратын жұқпалы аурулар тобы. Гепатиттің пайда болуының ең жиі себебі – вирустар. Гепатиттің негізгі қоздырғыштары – бес негізгі вирус түрі (A, B, C, D, E).
Вирустық гепатиттер әртүрлі жолдармен жұғады. A және E гепатиті көбінесе лас су, тағам және кір қол арқылы таралады.
B, C және D гепатиті вирустары қан арқылы беріледі (инъекциялық есірткі қолдану, татуировка, пирсинг, косметикалық, маникюр, педикюр және тері мен шырышты қабатты зақымдайтын басқа да процедуралар кезінде стерильді емес құралдарды қолдану кезінде), сондай-ақ ауру анадан балаға босану кезінде және қорғалмаған жыныстық қатынас кезінде жұғады.
B, C және D гепатитімен жұқтыру қаупі ең жоғары – инъекциялық есірткі қолданғанда. Қан препараттарын құю кезінде дайындау және пайдалану талаптары бұзылса, жұқтыру қаупі сақталады.
Гепатиттің негізгі белгілері: тәбеттің жоғалуы, сарғаю, бас ауруы, жүрек айну, құсу, қалтырау мен қызу көтерілуі, іш ауыруы, нәжістің түссізденуі және зәрдің (сыра түстес) қараюы. Гепатитпен ауыру әрқашан сарғаюды білдірмейді.
A және E вирустық гепатиттері жедел түрде өтеді, бірақ әдетте толық жазылып, ауыр зардаптарға әкелмейді.
B және C гепатиттері ең қауіпті болып саналады. Олар созылмалы инфекцияға, кейін бауыр циррозы мен обырына әкеліп соғады, бұл гепатиттен өлімнің негізгі себебі болып табылады.
D гепатиті B гепатиті вирусы болғанда ғана жұғады. B және D гепатитінің үйлесімі бауыр ауруларынан, соның ішінде бауыр обырынан өлімге тезірек әкелетін ең ауыр созылмалы вирустық гепатит болып саналады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметі бойынша, B және C гепатиттерінен жыл сайын 1 миллионнан астам адам қайтыс болады. Созылмалы С гепатиті көп жылдар бойы еш белгісіз өтуі мүмкін екенін атап өткен жөн. ДДҰ болжамы бойынша алдағы 20 жылда С гепатиті өлім көрсеткіші бойынша жұқпалы аурулар ішінде бірінші орынға шығады.
Вирустық гепатиттердің алдын алу:
- A, B және D гепатитінен негізгі қорғаныс – вакцинация (0-1 ай-6 ай кестесі бойынша 3 кезең).
- Көкөністер мен жемістерді мұқият жуу,
- Тамақтанар алдында, дәретханадан, серуендегеннен кейін қол жуу,
- Тек қайнатылған немесе бөтелкедегі су ішу,
- Рұқсат етілген су айдындарында шомылу, жүзу кезінде суды жұтпау,
- Тырнақты және қарындашты шайнау әдетінен арылу,
- Жеке және қоғамдық гигиена ережелерін сақтау,
- Басқа адамдардың биологиялық сұйықтықтарымен, соның ішінде қанмен жанасудан аулақ болу,
- Жыныстық қатынас кезінде тосқауыл әдістерін қолдану,
- Пирсинг, татуировка, маникюр, инъекцияларды тек стерильді құралдармен тексерілген орындарда жасау,
- Басқа адамдардың гигиеналық заттарын, қырыну құралдарын қолданбау,
- B және C гепатитіне үнемі тексерілу.
Вакцинация: Қазақстанда A және B вирустық гепатиттеріне қарсы тегін вакцинация Ұлттық егу күнтізбесіне сәйкес жүргізіледі. B гепатитіне қарсы вакцинация перзентханаларда балаларға туғаннан кейін 1-4 күн ішінде, кейін 2 және 4 айлығында тіркелген емханаларда жүргізіледі. A гепатитіне қарсы вакцинация 2 жастағы балаларға жасалады.
«№1 Қалалық емханада» айлық аясында жоспарланған іс-шаралар өтті:

1. 31 шілде күні инфекционист дәрігер Сайфурханова Б.С. «Вирустық гепатиттердің алдын алу» тақырыбында қызметкерлерге семинар өткізді.
2. 2 тамызда вирустық гепатит мәселелері бойынша бейінді мамандарды тарта отырып, Ашық есік күні өткізілді.
3. 3-6 жас аралығындағы балаларға «Таза қолдар» танымдық ойыны ойнатылып, «A гепатиті вирусы» ертегісі айтылды, мақсат – балалардың мәдени-гигиеналық дағдыларын қалыптастыру.
4. Халық арасында уақытылы иммундау туралы, соның ішінде ВГ алдын алу бойынша ақпараттық жұмыстар (дәрістер, әңгімелер) жүргізілді.

Халықаралық балаларды қорғау күні

Халықаралық балаларды қорғау күні – балалардың құқықтары мен әл-ауқатын қорғайтын халықаралық мереке. Ол 1949 жылы Парижде өткен Халықаралық демократиялық әйелдер федерациясы конгресінің шешімімен 1 маусымда атап өтіледі. Негізгі мақсаты – балаларға қатысты мәселелерге назарын аудару және олардың өмір сүру, білім алу және қорғалу құқықтарын еске салу.Қазақстанда бұл мереке 1950 жылдан бері 1 маусыма тойланып келеді. Мемлекет балалар құқықтарын қорғалған халықаралық құжаттарды ратификациялап, ұлттық заңдар арқылы қорғаныс жүргізеді. Мереке аясында балаларға арналған іс-шаралар өткізіледі, соның ішінде денсаулық сақтау саласында қосымша шаралар ұйымдастырылады.Балаларды қорғау күніне орай,емханамызда 29.05.2025ж. балалар бөлімінде скринингтік тексерулер жүргізілді.

«Мерейлі отбасы» ұлттық конкурсына қатысуға өтінімдер қабылдау басталды.

Құрметті қала тұрғындары! «Мерейлі отбасы» ұлттық конкурсының 1-ші кезеңіне (аудандық) құжаттар қабылдау басталды. «Мерейлі отбасы» ұлттық конкурсы адамгершілік құндылықтарын жаңғыртуға және отбасы мен некенің (ерлі-зайыптылықтың) жағымды үлгісін дәріптеуге, отбасы мәртебесін арттыруға бағытталған.

Конкурсты өткізудің мақсаты:

1) отбасы институтын, адамгершілікті, руханиятты нығайту, жауапты ерлі-зайыптылықтың маңызын тану;

2) ата-аналардың бала тәрбиелеудегі жауапкершілігін арттыру;

3) отбасылық құндылықтарды, кәмелетке толған балалардың еңбекке қабілетсіз және егде жастағы ата-аналарына қамқорлығын дәріптеп, кеңінен насихаттау;

4) қазақстандық отбасының жағымды имиджін насихаттау.